رابطه مابعدالطبیعه با طبیعیات

آنچه در این مقاله می آید گزارشی است از آرای حکیمان مسلمان، خصوصا اصحاب حکمت متعالیه درباره روابط مابعدالطبیعه و طبیعیات و بررسی و نقد آنها. در بیان شواهد سعی شده است به آثار استادان معاصر فلسفه اسلامی استناد شود تا نشان داده شود که این موضع هنوز هم طرفدار دارد و صرفا رأی و نظر حکیمان پیشین نیست. این بزرگان معتقدند که همه علوم در اثبات وجود موضوع، اصول متعارف و پاره ای از اصول موضوعه خویش محتاج مابعدالطبیعه اند. از آن طرف، مابعدالطبیعه در مسائل فلسفی محض هیچ احتیاجی به هیچ علم دیگری ندارد، هرچند در پاره ای از مسائل داده های سایر علوم را به عنوان اصل موضوع تلقی می کند و صغرای استدلال خویش قرار می دهد. در این مقاله، هر دو بخش این نظریه مورد بررسی و نقد قرار گرفته و بیان شده است که قبول یا رد وجود خارجی اشیا و نیز اصول متعارفی مانند اصل امتناع تناقض، مستند به هیچ استدلال برهانی نیست، بلکه انتخابی اولیه است که موافقان و مخالفان به یکسان می توانند آنها را به منزله اصل موضوع تلقی کنند. بنابراین، فیلسوف و غیرفیلسوف در این قبول یا رد یکسانند. علاوه بر آن، در فلسفه تاکنون هیچ برهانی براثبات این امور عرضه نشده، بلکه برهان اقامه شده است که این امور بدیهی اولی اند و نمی توان آنها را اثبات کرد. در این مقاله، نکات دیگری که این بزرگان ادعا کرده اند، مانند فرق قضایای فلسفی با قضایای علمی و امثال آن ارزیابی و نقد شده است.